Alle 180 deelnemers krijgen dezelfde vraag bij binnenkomst. Of ze nu bij banken, verzekeraars, vervoersbedrijven, overheidsinstellingen of telecomaanbieders werken. ‘Zou u uw mobieltje in deze black box willen doen?’ Het idee is dat de aanwezigen betere gesprekken met elkaar voeren zonder de afleiding van hun mobiele apparaten. De organisatoren hopen namelijk deze middag tot een visie op digitalisering en samenleving te komen. VodafoneZiggo is niet de enige kracht achter de werkconferentie. Het bedrijf werkt hiervoor samen met de Number 5 Foundation, vertegenwoordigd door Prinses Laurentien van Oranje. Andere partners zijn Beeld en Geluid, het ministerie van Binnenlandse Zaken en het ECP: Platform voor de Informatie Samenleving.
Digitale balans vinden
De CEO van VodafoneZiggo, Jeroen Hoencamp, legt in een openingsgesprek met staatssecretaris Raymond Knops (Binnenlandse Zaken) en Lea Bouwmeester (ECP) uit waarom hij zo'n visie belangrijk vindt. Knops, die zich namens de regering bezighoudt met de digitale samenleving: "Ik heb altijd geleerd: 'leave no man or woman behind'. De overheid is er voor iedereen." Hoencamp: "Wij zien dat digitalisering effect heeft op alle aspecten van ons leven. We moeten op zoek gaan naar evenwicht en roepen daarom op tot samenwerking." VodafoneZiggo als telecombedrijf wil graag de negatieve aspecten van digitalisering beperken en optimaal gebruik maken van de kansen die het biedt. Hoencamp: "Ons doel is mensen met elkaar te verbinden. We hebben de maatschappelijke verantwoordelijkheid om bij te dragen aan digitale balans; aan een samenleving die digitaliseert én sociale verbondenheid heeft." Knops voegt toe: "De overheid kan dit niet alleen. Samenwerken met bedrijven is belangrijk. We zijn immers allemaal burgers."
Digitaal leren lopen
Na Jeroen Hoencamp neemt Margriet Sitskoorn het woord. Zij is hoogleraar klinische neuropsychologie aan de Universiteit Tilburg. Ze zet het woord ‘groen’ in rode letters op het scherm. "Noem de kleur", zegt ze. "En onderdruk de neiging om te lezen wat er staat." Al snel gaat de zaal de fout in; hersenen zijn nu eenmaal gewend om wat er geschreven staat 'voorrang' te geven. Een indicatie, aldus Sitskoorn, dat onze hersenen verandering niet makkelijk vinden. "Op dezelfde manier raken we maar moeilijk gewend aan de nieuwe digitale mogelijkheden; we moeten digitaal leren lopen, met vallen en opstaan. Dat geldt niet alleen voor traditioneel kwetsbare groepen, zoals ouderen of laaggeletterden. Iedereen is kwetsbaar."
Zie hoe we massaal omgaan met sociale media, zegt ze. "Onze hersenen willen pijn vermijden en genot verkrijgen. Dat genot komt onder meer voort uit publieke waardering. Bedrijven achter sociale media spelen hierop in door ons de mogelijkheid te geven likes te krijgen. Hoe meer likes we krijgen, hoe beter we ons voelen. Daardoor krijgt het gebruik van sociale media bij veel mensen iets dwangmatigs. Als een baby die per se zijn speentje wil."
Verschillende perspectieven zien
"Stop mensen niet te snel in hokjes, maar luíster naar individuen en zie hun perspectief. Dat levert nieuwe inzichten op." Zo verwoordt prinses Laurentien van Oranje het idee achter het volgende onderdeel van de werkconferentie: de podiumdiscussie die zij voorzit. Aan het woord komen een 12-jarige scholier, een dame van negentig, vloggers, directeuren, een onderzoeksjournalist en iemand die op zijn 47e heeft leren lezen en schrijven. "Wat kenmerkt de digitale samenleving?", vraagt de prinses hun. "Stress om aan het perfecte plaatje te voldoen", zegt de een. "Angst dat er met je foto's rare dingen worden gedaan", zegt de ander. "Mensen die niet kunnen meedoen”, zegt weer een ander. “Omdat ze de digitale wereld niet begrijpen of er niet aan willen deelnemen. En die daardoor niet altijd de hulp krijgen die ze wel moeten krijgen." Eén iemand noemt iets positiefs: de mogelijkheid "meer contact te hebben met je gezin, doordat je kunt appen".
Op weg naar een alliantie
Staatssecretaris Raymond Knops heeft het laatste woord op de conferentie. Hij neemt de inzichten van de werkconferentie mee naar onder andere de *Nederland Digitaal Dag op 21 maart. Deze inzichten zijn mede afkomstig van de 'dialoogtafels'. Tijdens dit onderdeel van de bijeenkomst, dat volgde op de podiumdiscussie, praatten deelnemers en sprekers met elkaar over de sociale impact van digitalisering. Met verrassende constateringen tot gevolg. Bijvoorbeeld dat ouders hun smartphone niet los kunnen laten terwijl hun kind met hen wil praten. Dat we een digitaal diploma of digitaal rijbewijs moeten halen. En dat we oog moeten houden voor de nadelige gevolgen van digitalisering, zoals verslaving aan social media of online games. "Het is duidelijk dat we iets moeten doen", zegt Knops aan het einde van de conferentie. Dat vinden naast VodafoneZiggo ook aanwezige bedrijven als ECP: Platform voor de InformatieSamenleving, Beeld en Geluid, Xerox, Logius, Zorgverzekeraars Nederland, Interpolis, Koninklijke Bibliotheek, Samsung, NS, Kamer van Koophandel, Caiway, Google, ING en Manifestgroep. Zij ondertekenen aan het eind van de conferentie een intentieverklaring om de samenleving in digitale balans te brengen. Knops: "Vandaag hebben we onze bubble doorbroken."
*Maandag 18 tot en met donderdag 21 maart 2019 vindt de eerste Conferentie Nederland Digitaal plaats in Hilversum. Wetenschap, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en overheid wisselen kennis uit en slaan de handen ineen om richting te geven aan technologische ontwikkelingen die onze maatschappij en de economie in snel tempo veranderen.